Blog

De Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD mogen advocaten niet afluisteren zonder een onafhankelijke of rechterlijke toets vooraf. Dit heeft de Haagse rechtbank vandaag bepaald in een kort geding dat was aangespannen door advocatenkantoor Prakken d’Oliviera en de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten tegen de Staat.

Ook heeft de rechter de Nederlandse Staat zes maanden de tijd gegeven om het beleid rondom het afluisteren van advocaten aan te passen. Gebeurt dit niet, dan moeten de inlichtingendiensten het afluisteren van advocaten helemaal staken. Bovendien mogen de afgeluisterde gesprekken niet meer uitgewerkt worden.

Niet langer toezicht achteraf

Momenteel is er in Nederland geen onafhankelijke instantie die controleert of het afluisteren door inlichtingendiensten op rechtmatige basis gebeurt. Nu is het nog zo dat de minister voor het afluisteren toestemming verleent en wordt er pas achteraf door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) gecontroleerd of dit ook inderdaad een gegronde reden was. De CTIVD valt echter ook onder het gezag van de minister.

Door het invoeren van een nieuw beleid mogen de inlichtingendiensten de door het afluisteren van een advocaat verkregen informatie niet zondermeer doorspelen aan het Openbaar Ministerie, maar moet er eerst toestemming komen van de nieuw in te stellen onafhankelijke organisatie. Zij kijken of de informatie – en zo ja onder welke voorwaarden – doorgegeven mag worden aan het OM. Vindt deze onafhankelijke toetsing niet plaats, dan verbiedt de rechter het doorspelen van de inlichtingen .

Overwinning voor afgeluisterd advocatenkantoor

Het Amsterdamse advocatenkantoor Prakken d’Oliviera is uiteraard verheugd over de uitspraak van de rechter. Het kantoor kwam er eind vorig jaar achter dat hun advocaten al sinds 2003 door de AIVD worden afgeluisterd, waarbij de CTIVD achteraf heeft vastgesteld dat het tappen in sommige gevallen onrechtmatig is. Het advocatenkantoor staat veel verdachten bij die interessant zijn voor de inlichtingendienst, zoals Volkert van der Graaf – de moordenaar van Pim Fortuyn – en leden van de Hofstadgroep.

“Het is ferme tik op de vingers voor de AIVD. Voor het eerst zal zij zich moeten onderwerpen aan onafhankelijke controle.” – Michiel Pestman, advocaat van Prakken d’Oliveira

De uitspraak van de rechter voegt een interessant hoofdstuk toe aan de publiciteitscampagne van het OM tegen het verschoningsrecht van advocaten. Minister Plasterk heeft laten weten dat hij de uitspraak zal bestuderen. Het is dan ook nog niet duidelijk of de Staat in hoger beroep zal gaan.